In meerdere Europese landen kunnen kinderen van vijf tot elf jaar binnenkort worden ingeënt. In Nederland discussiëren artsen wel over het vaccineren van jonge kinderen, maar in politiek Den Haag komt het debat niet op gang. Zeven vragen over het vaccineren van kinderen.
1 Welke landen vaccineren al jonge kinderen?Binnen de EU zijn er dat op dit moment nog geen, maar de verwachting is dat meerdere landen dat snel gaan doen.
Anders dan in Nederland is de knoop in die landen namelijk al doorgehakt. Kantelpunt was het groene licht dat het Europees Geneesmiddelenbureau EMA eind vorige maand gaf voor gebruik van het Pfizer/BioNTech- vaccin bij jongere kinderen. Onder andere Italië, Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Spanje en Polen hebben daarop aangegeven later deze maand of begin volgend jaar te willen beginnen, op vrijwillige basis (in Frankrijk alleen kwetsbare kinderen). In de Oostenrijkse hoofdstad Wenen loopt sinds begin november een „pilot” waarbij dagelijks tweehonderd kinderen tussen de vijf en elf jaar ook gevaccineerd kunnen worden, maar dat is geen landelijk beleid. In de rest van de wereld lopen wel al nationale campagnes, die soms een stuk eerder begonnen. China begon in oktober met het vaccineren van kinderen vanaf drie jaar. In de VS ging vorige maand het sein op groen voor het inenten van kinderen vanaf vijf jaar.
2 Hoe verloopt de vaccinatiecampagne in die landen?Jonge kinderen vaccineren leidt soms tot felle discussie. In Brazilië hebben alle vijf directeuren van het medicijnagentschap dat moet adviseren over het vaccineren van kinderen doodsbedreigingen gekregen. Soms gaan autoriteiten over tot vergaande druk om kinderen gevaccineerd te krijgen. In de Amerikaanse stad New York verordonneerde de burgemeester deze week dat kinderen tussen de vijf en elf jaar vóór 14 december een eerste prik moeten hebben gehad, op straffe van uitsluiting van onder andere buitenschoolse activiteiten.
China overwint ondertussen weerstand bij opstandige ouders via een voortvarende verleidingscampagne. Kinderen die zich aansluiten bij het ‘leger’ van de „kleine gevaccineerde krijgers” worden beloond met ballonnen, speelgoed en stickers. Sinds de campagne half oktober begon, is bij de helft van alle in aanmerking komende kinderen tussen de drie en elf een eerste prik gezet.
3 Hoe gevaarlijk is het coronavirus voor kinderen?Kinderen nemen op dit moment het merendeel van de coronabesmettingen voor hun rekening. Veruit de meeste kinderen ervaren nauwelijks klachten. Tot nu toe werden zo’n driehonderd kinderen onder de twaalf jaar met corona in het ziekenhuis opgenomen, aldus cijfers van de landelijke studie COPP. Daarvan had ongeveer de helft geen onderliggende aandoeningen. Veruit de meeste van deze kinderen zijn jonger dan twee jaar oud – dus niet de doelgroep van de kindervaccinaties. Eén op de drie moest naar de IC. In Nederland is vooralsnog geen kind aan Covid-19 overleden. Ter vergelijking: jaarlijks belanden circa 250 kinderen door waterpokken in het ziekenhuis, en 1.500 door griep.
Vier op de tien kinderen die door corona in het ziekenhuis belanden, hebben ernstige ademhalingsproblemen; drie op de tien hebben geen specifiek ziektebeeld, en bij drie op de tien is sprake van MISC: multisystem inflammatory syndrome in children. Daarbij slaat het immuunsysteem op hol na een corona-infectie, waarbij allerlei organen schade kunnen oplopen. Het herstel kan maanden in beslag nemen.
Of kinderen ook long-Covid kunnen oplopen, de langdurige variant van de ziekte, is nog niet bekend. Het is ook nog onbekend of vaccinatie MISC en long-Covid kan helpen voorkomen.
4 Wat zijn de risico’s van vaccinatie voor jonge kinderen?Deze risico’s zijn tot nu toe slechts in één klinische studie onderzocht, met zo’n 1.500 kinderen die het vaccin kregen. Uit die studie kwamen geen ernstige bijwerkingen naar voren. Maar zo’n studie is te klein om heel zeldzame bijwerkingen uit te sluiten. Nu verschillende landen zijn begonnen met grootschalig inenten van tieners, waaronder de VS en Canada, zijn bij hen wél bijwerkingen opgedoken: myocarditis en pericarditis, een ontsteking van respectievelijk de hartspier en het hartzakje. Die treedt op bij ongeveer zeven op de honderdduizend gevaccineerde jongens van twaalf tot zeventien. In 80 procent van die gevallen verloopt die aandoening overigens mild. Of dit bij jonge kinderen ook zo is, is nu nog niet te zeggen.
5 Hoe denken kinderartsen over tegen Covid-19 vaccineren van kinderen?Heel verschillend. Afgelopen twee weken werd duidelijk dat er twee verschillende ‘kampen’ zijn. De Vereniging van Jeugdartsen (AJN) pleit ervoor dat er vaccins beschikbaar komen voor alle kinderen tussen vijf en elf jaar. Niet alleen de maatschappij als geheel zou daar baat bij hebben, maar ook voor individuele kinderen wegen de voordelen op tegen de risico’s. De AJN volgt daarmee het standpunt van het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA, dat het vaccin van Pfizer/BioNTech eind november goedkeurde voor deze leeftijdsgroep.
Andere artsen, onder meer verenigd in de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), vinden het nu nog te vroeg om die kosten-batenafweging goed te kunnen maken. Daarvoor is nog te weinig onderzoek gedaan naar deze leeftijdsgroep, zei kinderarts Patricia Bruijning van het UMC Utrecht eerder in NRC.
Daarover is binnen de NVK nu onenigheid ontstaan. De expertisegroep Ethiek & Recht van de NVK vindt dat de belangen van het individuele kind nauw zijn verweven met die van de maatschappij. „Kleine kinderen worden misschien niet vaak ernstig ziek, maar kunnen wel anderen besmetten”, zei hoogleraar-kinderarts Martine de Vries van het LUMC, lid van deze NVK-expertisegroep, zondag tegen Nieuwsuur. „Daarmee kunnen ze de epidemie voor een deel in stand houden. Dat kan weer tot een lockdown leiden en ook tot het sluiten van scholen. Dat komt uiteindelijk dan weer bij de kinderen zelf terug, maar óók bij de hele samenleving.”
De NVK werkt nu een standpunt uit. In afwachting daarvan wil De Vries nu geen nader commentaar leveren.
6 Wordt in Nederland al een politieke discussie gevoerd over het inenten van kinderen?Er woedt in Den Haag nog geen hevig debat over de noodzaak van het prikken van gezonde jonge kinderen. Het demissionaire kabinet heeft, zoals voor alle vraagstukken over vaccinatie, de Gezondheidsraad om advies gevraagd. De raad heeft hiervoor nog meer tijd nodig, maar adviseerde vorige week wel alvast om kinderen tussen de vijf en elf jaar met onderliggende aandoeningen te vaccineren. De Gezondheidsraad vindt dat bij hen „de voordelen op wegen tegen de potentiële bijwerkingen”.
Het advies over de gezonde kinderen volgt „binnenkort”. Voorzitter Bart-Jan Kullberg noemde de afweging „complex”, omdat de medische noodzaak van vaccinatie voor kinderen in ieder geval kleiner is dan voorvolwassenen. Wel zou het epidemiologisch gunstig kunnen zijn omdat vaccinatie het rondgaan van het virus op basisscholen kan verminderen. Voor kinderen zelf kan er ook indirecte gezondheidswinst zijn. De Gezondheidsraad schreef eerder dat coronamaatregelen als niet naar school mogen, niet kunnen sporten en beperkt sociaal contact met leeftijdsgenoten „de levens van miljoenen kinderen hebben verstoord”.
In de Tweede Kamer pleiten sommige partijen, zoals D66, er al langer voor dat kinderen en hun ouders snel de mogelijkheid moeten krijgen om voor het vaccin te kiezen. Andere partijen, met name in de rechterhoek, vinden weer dat het inenten van kinderen niet als epidemiologisch middel mag worden gebruikt omdat te weinig volwassenen zijn gevaccineerd.
7 Is Nederland goed voorbereid op het vaccineren van kinderen?Het RIVM bereidt momenteel, in afwachting van het advies van de Gezondheidsraad, scenario’s voor voor het vaccineren van kinderen, schreef minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) onlangs aan de Tweede Kamer. Het kabinet heeft speciale vaccins met aangepaste kinderdosering gekocht. Een kinderdosering is een derde van een volwassen dosering. De eerste levering van Pfizer (42.000 doses) wordt eind december verwacht. Er leven in Nederland ongeveer 1,3 miljoen kinderen tussen vijf en elf jaar oud.
Bron NRC 211208
