De vaccinatiegraad blijft steken. Wat kan het kabinet nog doen?
Tot hoever wil het demissionaire kabinet gaan om de vaccinatiegraad verder op te krikken? Dat is het grote dilemma, nu die graad blijft steken op zo’n 85 procent van de volwassen bevolking en het RIVM vreest dat er in het najaar problemen ontstaan in de zorg. Er kunnen nog duizenden mensen in het ziekenhuis belanden, berekende het eerder.
Het probleem waar het demissionaire kabinet mee kampt, is dat groepsimmuniteit steeds verder uit zicht raakt. Nieuwe virusvarianten breken makkelijker door de vaccinatie heen. Ze beschermen wel tegen ernstig ziek worden, maar gevaccineerden kunnen nog steeds besmet raken en dat overdragen op anderen, bleek uit recente studies uit onder meer Israël en het Verenigd Koninkrijk. In het ‘muurtje’ rond vatbare personen zitten gaten, ze kunnen het virus soms ook van een gevaccineerd persoon krijgen.
De oplossing, stelt het Outbreak Management Team in een advies aan het kabinet: de vaccinatiegraad zo ver mogelijk opkrikken, zodat het aantal mensen dat ernstig ziek wordt en in het ziekenhuis belandt wordt beperkt. Hoe het kabinet dat moet doen, zegt het OMT er niet bij – dat is aan de politiek, stellen de adviseurs
Met prikbussen de wijken intrekken waar de vaccinatiegraad laag ligt, wat de GGD nu doet, lijkt onomstreden. Maar demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) overweegt ook meer dwingende maatregelen te nemen, en die zijn controversiëler. Het kabinet wil het testen voor toegang betaald maken – vanaf 20 september moet iedereen een toegangsbewijs hebben voor alle bijeenkomsten waar meer dan 75 mensen komen. Wie niet is gevaccineerd, moet een negatief testbewijs kunnen laten zien. Dat is nu nog gratis, straks kost dat waarschijnlijk 7,50 euro.
Volgens De Jonge is het redelijk om een bijdrage te vragen en dat het mensen verleidt een prik te nemen, is volgens hem „mooi meegenomen”. Hij speculeert dat als er weer maatregelen nodig zijn om het coronavirus te bedwingen, er onderscheid tussen gevaccineerden en ongevaccineerden gemaakt zou kunnen worden.
Vaccinatieplicht
Dat is een verschuiving ten opzichte van wat het kabinet eerder zei. Een vaccinatieplicht moest er niet komen, óók niet indirect, was maandenlang de boodschap. „Geen vaccinatieplicht. Nu niet en nooit niet”, zei De Jonge in juli tegen het Reformatorisch Dagblad. Een plicht, direct of indirect, wordt nog altijd uitgesloten, maar de toon is veranderd. „Wij zijn er op dit moment niet voor”, zei premier Rutte op een persmoment begin augustus. En: „Wij hebben daar als kabinet geen voornemens voor.” De discussie is inmiddels een ingewikkeld woordenspel geworden, waarbij De Jonge andere termen gebruikt dan de Gezondheidsraad en de Tweede Kamer. Dat leidt regelmatig tot spraakverwarring. Want waar De Jonge het heeft over een ‘directe of indirecte vaccinatieplicht’, hebben Tweede Kamerleden en de Gezondheidsraad het vaak over ‘dwang’ of ‘drang’. De Jonge vindt met name ‘drang’ een onduidelijk woord, zei hij in de Kamer, ondanks dat de Gezondheidsraad in februari het begrip op zijn verzoek definieerde. Drang, stelde de raad, zijn maatregelen die de keuzevrijheid beperken, zoals regels waaraan gevaccineerden zich niet meer hoeven te houden. Ook financiële prikkels ziet de Gezondheidsraad als drang.
De ‘indirecte vaccinatieplicht’ waar De Jonge over spreekt, heeft een veel nauwere definitie, blijkt uit antwoorden op vragen van NRC. Daar is sprake van „wanneer er geen vaccinatieplicht is, maar het je feitelijk onmogelijk wordt gemaakt om niet gevaccineerd te zijn”, stelt het ministerie. Op die manier kan er sprake zijn van ‘drang’, maar niet van een indirecte vaccinatieplicht. De Gezondheidsraad keurt ‘drang’ overigens niet af – bij proportionele maatregelen kan dat gerechtvaardigd zijn.
Werknemers en klanten
Begin dit jaar wilde De Jonge ook voorkomen dat er alsnog een indirecte vaccinatieplicht zou ontstaan doordat bedrijven en instellingen om vaccinatiebewijzen zouden vragen, bijvoorbeeld aan hun klanten of werknemers. Welke rol heeft de overheid om dat te voorkomen, vroeg hij zich in een Kamerdebat in januari af. Hij vroeg advies aan de Gezondheidsraad, die concludeerde dat de overheid daar inderdaad een rol in heeft. Soms mogen private partijen vragen om een vaccinatiebewijs, stelde de raad, maar dat is een ingewikkelde afweging tussen bijvoorbeeld de zorgplicht die werkgevers voor hun werknemers hebben en allerlei grondrechten. De overheid zou daar een actieve rol in moeten spelen, aldus de Gezondheidsraad, door toezicht te houden of via wetgeving het vragen van vaccinatiebewijzen in sommige situaties expliciet te verbieden.
Allerlei rechten en plichten botsen
De vraag is actueler dan ooit: 20 september wil het kabinet de anderhalve meter afschaffen én het thuiswerkadvies laten vervallen. Bedrijven beginnen nu na te denken over hoe zij op een zo veilig mogelijke manier personeel kunnen laten terugkeren. De eerste bedrijven die liever geen ongevaccineerde werknemers meer zien, melden zich al: LeasePlan kondigde eerder deze week aan dat ongevaccineerde werknemers niet meer welkom zijn op kantoor, hoewel het bedrijf niet om een vaccinatiebewijs wil vragen.
Een duidelijke rol voor de overheid zien Rutte en De Jonge niet: Rutte stelde begin augustus dat als een werkgever van personeel een vaccinatiebewijs zou eisen, een rechter zich daarover moet uitspreken. De Jonge zei tegen een vaccinatieplicht door bedrijven te zijn, maar reageerde niet op LeasePlan. Wel spreekt hij met experts en werkgevers- en werknemersorganisaties over hoe de werkomgeving veilig kan worden ingericht. Eén van de vragen die voorligt: kunnen zorgmedewerkers die met de allerkwetsbaarste mensen werken, worden gevraagd zich te laten vaccineren?
17.575 besmettingen zijn de afgelopen week gemeld bij het RIVM. Daarmee was sprake van een lichte stijging. Praktisch evenveel als vorige week, toen waren er 17.315 besmettingen.
671 coronapatiënten liggen in het ziekenhuis. Dat aantal daalt al een maand lang nauwelijks meer.
Bron: NRC 210831
Geen opmerkingen:
Een reactie posten